ΙΟΥΛΙΟΥ 15, Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Το πρωί της Παρασκευής 15 Ιουλίου 2011 στην εκπομπή του ΑΣΤΡΑ «Πρωί Πρωί με τη Δροσούλα» κουβεντιάζοντας με την Έλπις ήρθαν στο νου μου τα όσα βίωσα εκείνη την αποφράδα μέρα της 15^ης Ιουλίου 1974.

Τη μέρα εκείνη η Κύπρος έζησε πρωτόγνωρες στιγμές. Έζησε το μεγαλύτερο τραγικό γεγονός της σύγχρονης ιστορίας της.

Ήταν η μέρα που έκοψε το νήμα της ζωής δεκάδων ανθρώπων, κυρίως νέων.

Ήταν η μέρα που έκοψε τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων στα δύο, ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση του εγκλήματος 5 μέρες μετά, με την τουρκική εισβολή.

Ήταν η μέρα που σημάδεψε τις ζωές μας αλλά και το μέλλον της Κύπρου.

Εκείνο το πρωί, μαζί με τον αδελφό μου Πέτρο πήγαμε για παιχνίδι στο γειτονικό σπίτι του Παύλου και του Γιάννου. Εγώ 9 χρονών και ο Πέτρος σχεδόν 11.

Παίζαμε ανέμελα όταν ακούσαμε τη μάνα των παιδιών να μονολογεί γιατί… «κάτι έπαθε το γέρημον το ράδιο» και σταμάτησε να μεταδίδει.

Σε λίγη ώρα ήρθε η μάνα μου για να μας πάρει σπίτι.

Την ακούω να λέει χαμηλόφωνα στη γειτόνισσα:

-          Άκουσες ίντα μπου εγίνηκεν;

-          Όι κόρη, έτο, εσταμάτησεν το ράδιο τζιαι έκλεισα το…»

-          Είπασιν ότι εσκοτώσαν τον Μακάριο. Το ράδιο παίζει εμβατήρια.

-          Εγίνηκεν πραξικόπημα;

Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που άκουγα αυτή τη λέξη. Άγνωστη σε μένα αλλά φαντάζομαι και στα άλλα παιδιά της ηλικίας μου…

Ήταν επίσης η πρώτη φορά που έβλεπα την πάντα ψύχραιμη και χαμογελαστή μάνα μου να είναι ταραγμένη, ανήσυχη, σχεδόν αλαφιασμένη με την αγωνία σχηματισμένη στο πρόσωπο της.

Το σπίτι μας απείχε περίπου 50 μέτρα από τον κύριο δρόμο Λευκωσίας – Μόρφου. Δίπλα από το δρόμο, στην είσοδο του χωριού βρισκόταν ο αστυνομικός σταθμός. Δηλαδή περίπου 80 με 100 μέτρα από το σπίτι μας.

Τεθήκαμε από τη μάνα μου υπό «κατοίκον περιορισμό», δεν μας άφηνε να βγούμε έξω και κάθε λίγο και λιγάκι έριχνε μια ανήσυχη ματιά προς τον αστυνομικό σταθμό όπου άρχισε να παρατηρείται κάποια κινητικότητα.

Κόσμος πηγαινοερχόταν, αυτοκίνητα σταματούσαν και έφευγαν. Κάτι γινόταν.

Και ο πατέρας;

Ούτε που μας πέρασε από το μυαλό ότι μπορούσε να του συμβεί κάτι, αφού δεν ξέραμε τι γινόταν. Η μάνα μας δεν μας έλεγε.

Η ώρα κυλούσε με το ραδιόφωνο να παίζει εμβατήρια και να μεταδίδει ανακοινωθέντα, επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι η «Εθνική Φρουρά επενέβη δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον» και ότι «ο Μακάριος είναι νεκρός»!

Γύρω στις 3-4 το απόγευμα φτάνει στο σπίτι ο πατέρας μας και τον ακούω να λέει στη μάνα μας την περιπέτεια του ότι για να έρθει στον Γερόλακκο από τη Λακατάμεια, χρειάστηκε να κάνει ένα μεγάλο γύρω από Δευτερά, Ανάγυια, Αγροκηπιά, Μιτσερό, Ορούντα, Περιστερώνα, Ακάκι, Κοκκινοτριμιθιά, Μάμμαρι.

Κάτι συζητούν με τη μητέρα μου.

Στον αστυνομικό σταθμό μαζεύεται κόσμος και αρχίζει η οχύρωση με σακούλες από άμμο. Είναι φανερό, για όσους καταλαβαίνουν ότι ετοιμάζονται για μάχη.

Το απόγευμα, κάθε λίγα λεπτά ένα αυτοκίνητο φεύγει από το σταθμό και κατευθύνεται προς την έξοδο του χωριού προς τη Μόρφου.

Γύρω στις 5 ή 6 το απόγευμα, το αυτοκίνητο επιστρέφει με ιλιγγιώδη ταχύτητα με τους επιβαίνοντες να φωνάζουν «Έρχονται, έρχονται».

Η αντίδραση του πατέρα μου αστραπιαία. Κατάλαβε ότι θα γινόταν μάχη. Ερχόταν στρατός και τεθωρακισμένα από τον Άγιο Βασίλειο για κατάληψη του αστυνομικού σταθμού.

«Μπήτε στο αυτοκίνητο, θα πάμε στη γιαγιά σας».

Το σπίτι της γιαγιάς βρισκόταν στο κέντρο του χωριού και ήταν ασφαλισμένο από καμιά αδέσποτη που ήταν πιθανό να «φάμε» εκεί στο σπίτι μας.

Στο χωριό επικρατούσε πρωτόγνωρη ησυχία, μια ανήσυχη ηρεμία.

Σε λίγο ακούγονται μουγκρητά μηχανών από τα τεθωρακισμένα.

Ενώ κάθομαι μαζί με τον αδελφό μου στην περιφραγμένη με τοίχο αυλή της γιαγιάς, ακούμε τα πρώτα κροταλίσματα από τα 50ρια των αρμάτων.

Πρώτη φορά στη ζωή μου άκουγα πραγματικό πυροβολισμό. Κόπηκαν τα πόδια μου.

Έγινε μικρής κλίμακας ανταλλαγή πυρών και ο σταθμός παραδόθηκε στους πραξικοπηματίες.

Η νύκτα πέρασε ήσυχα με κατοίκον περιορισμό κι εμείς διανυκτερεύσαμε στο σπίτι της γιαγιάς.

Δεν θυμάμαι καλά αν ήταν εκείνο το βράδυ ή το επόμενο, μάλλον ήταν το πρώτο, κυκλοφόρησε το μήνυμα ότι ο Μακάριος ήταν ζωντανός και ένα ραδιόφωνο στην Πάφο μετέδιδε διάγγελμα του.

Διακρίνω ανακούφιση στα βλέμματα των μεγάλων. «Πιάνουν» και το ραδιοσταθμό της Πάφου και ακούνε τη φωνή του Μακαρίου σε εκείνο το ιστορικό διάγγελμα.

Το πρωί ξεκινούμε να πάμε στο σπίτι μας.

Περνώντας από τον αστυνομικό σταθμό, ένας νεαρός οπλοφόρος, μέλος της ΕΟΚΑ Β’, μας σταματά για έρευνα στο αυτοκίνητο.

Φτάνουμε στο σπίτι. Η κύρια είσοδος παραβιασμένη, κτυπημένη με υποκόπανο όπλου.

Το σπίτι άνω κάτω. Οι πόρτες των ερμαριών ορθάνοικτες, τα ρούχα πεταμένα έξω.

Από εκείνη την ώρα, δύο με τρεις φορές την ημέρα δεχόμασταν την «επίσκεψη» στρατιωτικού αποσπάσματος που διεξήγαγε έρευνα για όπλα στο σπίτι.

Κάθε φορά το ίδιο σκηνικό. Οπλοφόροι να μπαίνουν στα δωμάτια μας, να πετάνε τα πάντα έξω, να ξεστρώνουν τα κρεβάτια, να ανακατώνουν τα πάντα και να φεύγουν.

Και η μητέρα στωικά να συγυρίζει κάθε φορά που έφευγε το στρατιωτικό απόσπασμα.

Τετάρτη ή Πέμπτη απόγευμα. Στη βεράντα του σπιτιού μας που βλέπει προς τον αστυνομικό σταθμό κάθονται ο πατέρας μου και κάποιος άλλος, επισκέπτης.

Ο επισκέπτης με ύφος περήφανο λέει:

-          Είδες τη γαλανόλευκη που κυματίζει πάνω στον ιστό του αστυνομικού σταθμού; Επιτέλους κουμπάρε έρχεται η ένωση»!

Και ο πατέρας απαντά:

-          «Ύστερα που λλίες μέρες εν ναν η τούρτζικη τζειπάνω…»

Πόσο δίκαιο είχε…

Και δεν ήταν προφήτης. Έλεγε το αυτονόητο, αυτό που γνώριζαν οι πάντες εκείνη την περίοδο.

Μόνο οι φανατισμένοι εθνικιστές της ΕΟΚΑ Β’ και οι οπαδοί της χούντας δεν το έβλεπαν.

Και ονόμαζαν όσους δεν συμφωνούσαν μαζί τους, προδότες.

Τελικά;

37 χρόνια βιώνουμε το αποτέλεσμα της προδοσίας.

37 χρόνια μετά μαλώνουμε μεταξύ μας ποια λύση θέλουμε.

37 χρόνια μετά τα τετελεσμένα της κατοχής ολοένα και παγιώνονται…

Μέχρι πότε;