Οι Άγγλοι γνώριζαν την ταυτότητα του "Διγενή". (Μέρος Β’)

Εξήντα χρόνια μετά την έναρξη της δράσης της ΕΟΚΑ πολλά στοιχεία παραμένουν στο σκοτάδι ενώ η παραπληροφόρηση και η διαστρέβλωση των γεγονότων

εξακολουθεί να υφίσταται.

Στο προηγούμενο σημείωμα μας αναφερθήκαμε στις διαμάχες του Γρίβα με όλους σχεδόν τους συνεργάτες του αλλά και στη μόνιμη έγνοια του για να πάρει δόξα από το εγχείρημα που θα πραγματοποιούσε.

Μόνιμος φόβος του ήταν ότι κάποιοι θα τον παραμερίσουν στο τέλος και θα του πάρουν τη δόξα!

Παραθέσαμε επίσης συγκεκριμένα ντοκουμέντα ότι οι Άγγλοι γνώριζαν ότι ο Γρίβας βρισκόταν στην Κύπρο και ότι οργάνωνε επαναστατικό κίνημα.

Το «Ημερολογιο» του Γρίβα

Οι αναφορές που παραθέσαμε στο προηγούμενο σημείωμα προέρχονταν από το «Χρονικό» της ΕΟΚΑ που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Γρίβας και είχαν σαν πηγή πληροφόρησης τον αστυνομικό Παύλο Στόκκο που ήταν σε θέση να γνωρίζει πράγματα και καταστάσεις λόγω του πόστου που υπηρετούσε στην αποικιακή αστυνομία.

Η μαρτυρία του Π. Στόκκου έρχεται να τεκμηριωθεί και από τον ίδιο τον Γρίβα ο οποίος κατέγραψε σχετικές αναφορές στο «Ημερολόγιο», μέρος του οποίου εξέδωσαν το 1957 οι Βρετανοί για να αποδείξουν ότι η ΕΟΚΑ ήταν μια τρομοκρατική οργάνωση. Ήθελαν επίσης να καταδείξουν και την άμεση εμπλοκή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου στα τεκταινόμενα για να τον κατηγορήσουν ως αρχηγό της Οργάνωσης.

Γ. Γρίβας: Οι Άγγλοι με αναζητούν

Χαρακτηριστικό γνώρισμα των Ημερολογίων είναι η καταγραφή από τον ίδιο το Διγενή ότι οι Άγγλοι αποικιοκράτες γνώριζαν ποιος ήταν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ μερικούς μήνες τουλάχιστον πριν από την έναρξη του αγώνα, γεγονός που και σήμερα αγνοείται σκόπιμα από τους πολλούς ιστοριογράφους. Γράφει χαρακτηριστικά μετά από μια μυστική συνάντησή του με το Μακάριο:

«3 Ιανουαρίου 1955: Κατόπιν μου έδωσε δελτίον πληροφοριών των ενταύθα Αρχών δι’ ού εμφαίνεται ότι έλαβον γνώσιν της εδώ αφίξεώς μου». 

Συνεπώς ο Γρίβας γνώριζε από νωρίς, από τις αρχές Ιανουαρίου ότι οι Άγγλοι ήξεραν ότι βρισκόταν στην Κύπρο και τι ακριβώς ήρθε να κάνει.

Ωστόσο οι Άγγλοι δεν προέβησαν σε καμία σοβαρή ενέργεια είτε για να τον εντοπίσουν είτε για να τον συλλάβουν.

Αλλά και ο ίδιος ο Γρίβας δεν κατέβαλλε ιδιαίτερες προσπάθειες για να κινείται μυστικά, όπως προκύπτει και πάλι από την καταγραφή του στο «Ημερολόγιο» του. Σημειώνει χαρακτηριστικά: 

«28 Ιανουαρίου: Μέτρα ασφαλείας μας ουχί επαρκή˙ λόγω ελαφρότητος ξενίζοντος πολλοί μοι είδον, απεφάσισα μετοικήσω εις Λ. έδωσα εντολάς δι’ αύριον [εις] Νότην». (Σ.σ. Ο Νότης Πετροπουλέας ήταν ο εξ’ Ελλάδας πρώτος υπασπιστής του Γρίβα. Αργότερα τον απέπεμψε διότι δεν του είχε εμπιστοσύνη κατηγορώντας τον ως αναξιόπιστο).

Φαίνεται όμως πως όσα μέτρα κι αν λήφθηκαν δεν άλλαξε κάτι ως προς το συγκεκριμένο θέμα

Έτσι γράφει λίγες μέρες αργότερα:

«13 Φεβρουαρίου: Κατά εσπερινάς πληροφορίας Νότη η αστυνομία επιτηρεί των χώρον από Τρικώμου μέχρι Μπογαζιού Τρικώμου όπου εγκατεστάθη και τμήμα των Ιντέλλιντζενς Σέρβις. Ασφαλώς με αποζητούν εις τον χώρον τούτο όπου και η γενέτειρά μου». 

Λίγες βδομάδες αργότερα καταγράφει ξανά ότι οι Άγγλοι γνωρίζουν ότι βρίσκεται στην Κύπρο.

«7 Μαρτίου 1955: Επειδή δε οι Άγγλοι γνωρίζουν ότι ευρίσκομαι εδώ, διαδίδω επιτηδείως ότι απηγοητευμένος από την κατάστασιν αποζητώ να αναχωρήσω κρυφίως εκ Κύπρου». 

Από τις παραθέσεις των σχετικών αυθεντικών αναφορών δεν μένει καμιά αμφιβολία ότι οι Άγγλοι γνώριζαν ότι κάτι θα συνέβαινε στην Κύπρο.

Είχαν τις πληροφορίες τους οι οποίες επαληθεύτηκαν σε μεγάλο βαθμό με τη σύλληψη του πλοιαρίου «Άγιος Γεώργιος» τον Ιανουάριο του 1955.

Είναι επίσης σαφές ότι γνώριζαν επακριβώς ποιος ήταν ο αρχηγός της οργάνωσης πριν ακόμα εμφανιστεί στο προσκήνιο και αυτό μαρτυρούν οι αναφορές ότι την ταυτότητα του «επιστοποίησαν αι Αθήναι», αλλά και το γεγονός ότι ο ίδιος ο Γρίβας καταγράφει από τον Φεβρουάριο του 1955 (2 μήνες προ της έναρξης του αγώνα) ότι «ασφαλώς με αποζητούν εις τον χώρον τούτο όπου και η γενέτειρα μου».  Άρα είχαν πλήρη και σαφή  πληροφόρηση.

Τα πιο πάνω καταρρίπτουν πλήρως τον ισχυρισμό που φέρει τους Άγγλους να μαθαίνουν για πρώτη φορά ποιος κρύβεται πίσω από το όνομα Διγενής.

Ότι τάχα το έμαθαν από το διάγγελμα του τότε Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη από τον ραδιοσταθμό της Ελεύθερης Ελλάδας που έγινε προς τα τέλη του Απρίλη του 1955.

Για το θέμα αυτό θα αναφερθούμε στο επόμενο σημείωμα μας.

Ο Διγενής για το Ημερολόγιο του

Στο σημείο αυτό θεωρούμε σωστό να αναφέρουμε κάποια στοιχεία που έχουν σχέση με το «Ημερολόγιο» του Γρίβα. Κι αυτό γιατί κάποιοι το θεωρούν πλαστό ή το υποβαθμίζουν σε βαθμό ανυπαρξίας, λόγω των αναφορών που περιέχονται σ’ αυτό.

Ο ίδιος ο Γρίβας γράφει στα απομνημονεύματα του (σελ. 127) για το θέμα αυτό:

«Ο Χάρντιγκ, εκ παραλλήλου, διά να μας κάμψη, ως ενόμιζε, ιδία ίνα επηρεάση την κοινήν γνώμην εν Κύπρω και την διεθνή τοιαύτην, να ασκήση δε πίεσιν επί της Ελληνικής Κυβερνήσεως, κατηγορών ταύτην ότι είχε σχέσεις με την ΕΟΚΑ, εδημοσίευσε το περίφημον «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΓΡΙΒΑ», το οποίον προεκάλεσε μεγάλον θόρυβον.

Είναι αληθές ότι εν τμήμα του Αρχείου μου είχε περιπέσει εις χείρας των Άγγλων υπό τας ακολούθους συνθήκας: Προκειμένου να κάνω έναρξιν δράσεως την 1ην Απριλίου 1955 προς εξασφάλισιν τούτου, το ενεπιστεύθην εις τον Γρηγόρην Λουκά Γρηγοράν, άτομον της απολύτου εμπιστοσύνης μου, το οποίον είχα μαζί μου ως φρουρόν και σύνδεσμό μου. Ούτος, αναλαβών βραδύτερον την διοίκησιν ανταρτικής ομάδος, επέδειξεν ηρωϊσμόν, συλληφθείς δε κατόπιν προδοσίας και βασανισθείς ουδέν απολύτως απεκάλυψε περί της Οργανώσεως.

Ο Γρηγόρης Λ. Γρηγοράς μετέβη τότε, άμα τη παραδόσει του αρχείου, εις το χωρίον του Λύσην και τη βοηθεία του αδελφού του Χαραλάμπους το έθαψε εις αρκετόν βάθος εντός αγρού. Εκτός των αδερφών Γρηγορά και ο οικοδεσπότης της οικίας, ένθα διέμενον, εγνώριζε την ύπαρξιν του αρχείου και εκείνους προς ούς παρεδώθη τούτο προς φύλαξιν. Βραδύτερον, όταν εγκατέλειψα την Λευκωσίαν, ο οικοδεσπότης μου ονόματι Πασχάλης Παπαδόπουλος εγένετο, ατυχώς όργανον των Άγγλων, κατόπιν δε προδοσίας τούτου ανεκαλύφθη το μέρος, όπου εκρύπτετο το αρχείον μου.

Εκ των δημοσιευθέντων εις την Ελληνικήν αποσπασμάτων τα πλείστα είναι ακριβή, ενδοιασμούς δε έχω διά την ακρίβειαν ωρισμένων σημείων αυτού».

Διάβρωση από τους Άγγλους

Η αναφορά αυτή είναι πολύ αποκαλυπτική – αν και περνά συνήθως απαρατήρητη, όπως και ολόκληρο το Ημερολόγιο – γιατί είναι μια έμμεση, αλλά σαφής παραδοχή του Γρίβα για τη διάβρωση που προκάλεσαν οι Άγγλοι στην ΕΟΚΑ από την πρώτη στιγμή.

Είναι μια σαφής ομολογία ότι οι Άγγλοι είχαν άνθρωπο ή ανθρώπους τους όχι κοντά, ούτε δίπλα, αλλά ακόμα και μαζί με τον Γρίβα.

Σημειώνεται ότι ο Πασχάλης Παπαδόπουλος ήταν στέλεχος της ΣΕΚ, ενοικίασε το σπίτι που διέμενε ο Διγενής στη Λευκωσία και εκτελούσε χρέη οδηγού του. (Βλ. μαρτυρία Λούλας Κοκκίνου στο βιβλίο του Μ. Δρουσιώτη “ΕΟΚΑ η σκοτεινή όψη”, σελ. 87, 88).

Επίσης ο Π. Παπαδόπουλος εκτελούσε διάφορες σημαντικές αποστολές της ΕΟΚΑ όπως οι μετακινήσεις υψηλόβαθμων στελεχών, ανάμεσα στα οποία και οι αδελφές Ουρανία και Λούλα Κοκκίνου.

Τον Ιούνιο του 1956, συνεχίζει στο βιβλίο του ο Δρουσιώτης, μετά από πληροφορίες, οι Άγγλοι, επισκέφθηκαν δύο φορές το σπίτι των αδελφών Κοκκίνου ψάχνοντας για τα όπλα που έκρυβαν στο σπίτι.  Οι αδελφές Κοκκίνου ειδοποίησαν αμέσως τον πρόξενο της Ελλάδας Ροδή Κανακάρη Ρούφο ο οποίος με προξενικό αυτοκίνητο μετακίνησε τα όπλα από το σπίτι.

Την επομένη ακολούθησε νέα έρευνα στο σπίτι, αλλά αυτή τη φορά συνόδευε τους Άγγλους και ένας κουκουλοφόρος. Με δική του υπόδειξη οι Άγγλοι ανακάλυψαν την άδεια κρύπτη, αλλά εκεί έγινε μια άλλη, αναπάντεχη αποκάλυψη. Η μητέρα Κοκκίνου, μια δυναμική γυναίκα επιτέθηκε αστραπιαία στον κουκουλοφόρο και του αφαίρεσε τη μάσκα, οπότε αποκαλύφθηκε ότι κάτω από τη μάσκα κρυβόταν ο Πασχάλης Παπαδόπουλος. Οι Άγγλοι τον φυγάδευσαν στο Λονδίνο όπου και πέθανε αργότερα από καρδιακή προσβολή.

Το σημαντικό όμως είναι ότι ο Γρίβας δεν κάνει καμιά αναφορά στο ρόλο του Π. Παπαδόπουλου εκτός από την ανάμειξη του στην υπόθεση του Ημερολογίου. Αποκρύβει γεγονότα για να μη φανεί ότι το δίκτυο αντικατασκοπείας και πληροφοριών της Οργάνωσης δεν ήταν και τόσο αξιόπιστο, για να μην παραδεχθεί ότι οι Άγγλοι βρίσκονταν πολύ κοντά του, αλλά και ότι για διάφορους λόγους δεν προχώρησαν στη σύλληψη του.

Αναφέραμε τα πιο πάνω για να καταδείξουμε ότι τα σοβαρότερα πλήγματα που δέχθηκε η ΕΟΚΑ από τους Βρετανούς, τα δέχτηκε μετά από πληροφορίες που είχε από το εσωτερικό της Οργάνωσης.

Επιπλέον αναφέρουμε ενδεικτικά μερικές άλλες περιπτώσεις που ενισχύουν τη θέση μας περί ύπαρξης προδοτών μέσα στους κόλπους της Οργάνωσης, όταν ακόμα αυτή βρισκόταν στα αρχικά στάδια της δράσης της.

Ο Διγενής, στο Ημερολόγιο, σημειώνει στις 7 Απριλίου 1955:

«Κινδυνεύω και εγώ εις την κατοικίαν όπου ευρίσκομαι. ΕΥΑΓΟΡΑΣ περιφέρεται εν Λευκωσία και διαμένει εις τι πανσιόν μετά παλλακίδος του. Φοβούμε λόγω δειλίας του μη τυχόν συλλαμβανόμενος αποκαλύψει όλους μας. Άλλωστε πολλά γνωρίζει η παλλακίς του. (…)

Δελτίον πληροφοριών ΚΙΚΕΡΩΝΟΣ αναφέρει ότι εις κόλπους μας εν Λεμεσώ υπάρχει προδότης».

Αυτά και μόνο αποτελούν δείγμα της κατάστασης που επικρατούσε και τη διάβρωση που υπέστη η οργάνωση, αλλά και το πόσο εύκολα μπορούσε κάποιος να περάσει από το στάδιο του αγωνιστή της ελευθερίας, στο στάδιο της συνεργασίας με τον κατακτητή.

Δεν εξετάζουμε εδώ, αυτή τη στιγμή, αν ορθά ή όχι συμπεριφέρονταν κάποιοι, ούτε θέλουμε να υποβάλουμε οτιδήποτε στον αναγνώστη. Απλώς, όπως εξελίχθηκε στη συνέχεια η υπόθεση με τις προδοσίες περιγράφεται από πρωτογενείς πηγές  και πρώτα απ’ όλα από τον ίδιο τον αρχηγό, αλλά συνήθως παραμένει στην αφάνεια, έτσι που να δίνεται προς τα έξω η εικόνα ότι όλα ήταν καλά και άγια.

Όμως η εικόνα που θέλει να δώσει η προπαγάνδα, είναι ότι για τις προδοσίες ευθύνονταν κατά κύριο λόγο οι κομμουνιστές!