Περί Δ.Δ.Ο., ένα άρθρο του Σώτου Κτωρή

Με τη Δ.Δ.Ο. έχω ασχοληθεί πολλές φορές και στο ραδιόφωνο και στην εφημερίδα και σ’ αυτό εδώ το ιστολόγιο.

Με αφορμή τις συζητήσεις για το κοινό ανακοινωθέν και την επιδιωκόμενη λύση, παραθέτω ένα κατατοπιστικό άρθρο του Σώτου Κτωρή που το αλίευσα από το fb.

Ο Γιώργος Λιλλήκας, πρόεδρος της «Συμμαχίας Πολιτών», διακηρύττει συστηματικά πως η συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς το 1977 δεν προνοούσε για τη συνομολόγηση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ) αλλά "μιλάει ξεκάθαρα για την περιφερειακή ομοσπονδία". Ανάλογους ισχυρισμούς διατυπώνουν και άλλες πολιτικές δυνάμεις. Η ΕΔΕΚ, για παράδειγμα, προβάλλει την άποψη πως οι συμφωνίες κορυφής Μακαρίου-Ντενκτάς, αλλά και Κυπριανού-Ντενκτάς αντίστοιχα δεν αναφέρονται σε «διζωνικότητα της λύσης» και πως όσοι μεταφράζουν «αυθαίρετα τις περιφέρειες σε ζώνες» επιδιώκουν να «θολώσουν» τα νερά. Κατά την ίδια άποψη, αυτό που ο Μακάριος είχε αποδεχτεί το 1977 ήταν μια διπεριφερειακή και όχι διζωνική ομοσπονδία.

Μια τέτοια θέση θα είχε ιστορική και πολιτική νομιμοποίηση αν το διακύβευμα της αντιπαράθεσης, τόσο πριν όσο και μετά την συνομολόγηση της συμφωνίας κορυφής του ΄77, ήταν διζωνική Vs διπεριφερειακή.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το δίλημμα, που τέθηκε ενώπιον της ελληνοκυπριακής πολιτικής ηγεσίας στη δοσμένη χρονική συγκυρία, ήταν διζωνική Vs πολυπεριφερειακή.

Ο Γλαύκος Κληρίδης δήλωνε, επί τούτου, στις 28 Αυγούστου 1975, στην εφημερίδα «Χαραυγή» πως «δεν είναι ορθό να γίνεται συνθηματολόγηση της πολυπεριφερειακής εναντίον της διζωνικής». Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, επίσης στην «Χαραυγή» στις 24 Σεπτεμβρίου 1975, σημείωνε πως η ουσία του προβλήματος δεν ήταν αν η ομοσπονδία «θα ήταν διζωνική ή πολυπεριφερειακή» ενώ, στις 30 Ιουνίου 1976, αναγνώριζε πως «οι Τουρκοκύπριοι θα μπορούν να ζουν στον Βορρά και να κατέχουν γη συγχρόνως στο Νότο». (Σημερινή, 30 Ιουνίου 1976). Στις 21 Αυγούστου 1976, ο Μακάριος δήλωνε στον «Φιλελεύθερο» πως η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε αποδεχθεί την ομοσπονδιακή λύση «χωρίς να θέση εκ των προτέρων όρους κατά πόσο θα είναι διζωνική η πολυπεριφερειακή ομοσπονδία». Η επισκόπηση του ελληνοκυπριακού Τύπου της εποχής επιβεβαιώνει πως ο προβληματισμός των πολιτικών δυνάμεων ήταν κατά πόσο η ομοσπονδία θα ήταν διζωνική ή πολυπεριφερειακή. 

Η μη συμπερίληψη της λέξης διζωνική στη συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς, όπως και σε αυτή των Κυπριανού – Ντενκτάς οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο στη δαιμονοποίηση της συγκεκριμένης αναφοράς μέσα στην ελληνοκυπριακή κοινότητα.

Ο Τύπος προπαγάνδιζε καθημερινώς πως η λύση των δύο ζωνών συνεπαγόταν στην ουσία διχοτόμηση, ενώ οι πλείστες πολιτικές δυνάμεις ήταν εξίσου αρνητικές σε μια διζωνική διευθέτηση. Η ΕΔΕΚ, από τον Οκτώβριο του 1975, είχε κυκλοφορήσει σχετική μπροσούρα κατά της διζωνικής ομοσπονδίας, η άκρα δεξιά ήταν απόλυτα αρνητική σε μια τέτοια εξέλιξη, ενώ και το ΑΚΕΛ παρουσιαζόταν, αρχικώς, έντονα επιφυλακτικό. Παραταύτα, η συμφωνία του ΄77 καθόριζε ξεκάθαρα το περίγραμμα μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και έτσι το αντιλήφθηκε, άλλωστε, το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της εποχής, ακόμη και οι εναντιώμενοι στη διζωνική ομοσπονδία. Είναι χαρακτηριστικές οι θέσεις που διατύπωσε η ΕΔΕΚ περί λύσης «διζωνικής», όταν ασκούσε κριτική στον Τάσσο Παπαδόπουλο ο οποίος ως πρόεδρος της υποεπιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου, με οδηγίες του Μακάριου, συνέταξε και κατέθεσε στη Διάσκεψη της Βιέννης, τον Απρίλη του 1977, «την πρόταση για λύση, διζωνικής, δικοινοτικής Ομοσπονδίας, που συνοδευόταν από γεωγραφικό χάρτη». (Ιστοσελίδα ΔΗΚΟ, βιογραφικό Τάσσου Παπαδόπουλου).

Ο κεντρικός οργανωτικός γραμματέας της ΕΔΕΚ Δώρος Θεοδώρου θα απέδιδε, μερικά χρόνια αργότερα, σαφείς ευθύνες για την τροπή των εξελίξεων και στον ίδιο τον Μακάριο, αφού όπως υπογράμμιζε σε άρθρο του στον «Φιλελεύθερο», της 8ης Αυγούστου 1990, η ΕΔΕΚ «διαφώνησε και μάλιστα πολύ έντονα και ανοικτά τόσο με την αποδοχή της διζωνικής από τον κ. Κληρίδη τον Αύγουστο του ΄75, όσο και με τις προτάσεις Μακαρίου το 1977», για να συμπληρώσει πως τον «όρο διζωνική τον δέχτηκε το 1980 (και) ο Κυπριανού». Ανάλογες ήταν οι απόψεις όλων των αντιομοσπονδιακών δυνάμεων της εποχής όπως, για παράδειγμα, του σωματείου «Αδούλωτη Κερύνεια» που διακήρυττε πως «κακώς δέκτηκε ο Μακάριος τη Διζωνική Ομοσπονδία» («Φιλελεύθερος», 26 Ιουνίου 1990). Ήταν καθολικώς αποδεκτό πως οι συμφωνίες κορυφής προνοούσαν για λύση ΔΔΟ. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος παρατηρούσε, στις 27 Σεπτεμβρίου 1991, πως «η διζωνική ομοσπονδία που προτείνεται στις συμφωνίες Κορυφής» δεν ήταν ασύμβατη με τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  (Φιλελεύθερος, 27 Σεπτεμβρίου 1991).

Η επίκληση των δηλώσεων Μακαρίου στο ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη «Αττίλας 74» ως «αδιάσειστου» στοιχείου ενάντια στη διζωνική είναι τουλάχιστο αφελής, όταν είναι γνωστό πως το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε το φθινόπωρο του 1974 και προτού ο Αρχιεπίσκοπος αποδεχτεί το συμβιβασμό της ΔΔΟ. Ως επίσης και η επίκληση της ομιλίας του Μακαρίου στις 20 Ιουλίου 1977 όπου, σε αντίθεση με διάφορους ισχυρισμούς, ο ελληνοκύπριος ηγέτης σε κανένα σημείο δεν καταφέρεται κατά της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο δεν έχουν παρά να ξανακούσουν με προσοχή το σχετικό ηχητικό ντοκουμέντο. Αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολιτικής δύναμης να διατηρεί ενστάσεις και επιφυλάξεις αναφορικά με την μορφή της επιδιωκόμενης λύσης. Στην προσπάθεια τους, εντούτοις, να πείσουν τους πολίτες για την ορθότητα των επιχειρημάτων τους υιοθετούν μια στρεβλωμένη ερμηνεία της πολιτικής παρακαταθήκης του Μακαρίου. Ο Γιώργος Λιλλήκας, ειδικότερα, μάλλον θα αναφέρεται στον εαυτό του όταν αναφερόμενος στη στάση του Μακαρίου έναντι της διζωνικής μιλά για «ανήθικη διαστρέβλωση της θέσης του Μακαρίου».