Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΤΕΡΜΑΤΙΣΕΙ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΟΚΑ

Απόρρητα έγγραφα για την εξορία του Αρχ. Μακαρίου στις Σεϋχέλλες

 Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα έγγραφα που αποδέσμευσε το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών και αφορούν την περίοδο κατά την οποία ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος βρισκόταν εξόριστος στις Σεϋχέλλες.

Ο Μακάριος εξορίστηκε από το αποικιακό καθεστώς στις 9 Μαρτίου 1956, μαζί με τους, Μητροπολίτη Κερύνειας Κυπριανό, παπα-Σταύρο Παπαγαθαγγέλου και Πολύκαρπο Ιωαννίδη. Αφέθηκαν ελεύθεροι στις 17 Απριλίου 1957.

Τα έγγραφα παρουσιάζουν ενδιαφέρον όσον αφορά λεπτομέρειες που αφορούν τόσο την απόφαση για εξορία του Μακαρίου και των συνεργατών του, όσο και για το τι σκεφτόταν αναφορικά με το κυπριακό την περίοδο εκείνη.

Τερματισμός της δράσης της ΕΟΚΑ

Στα έγγραφα περιέχονται σημαντικές αποκαλύψεις οι οποίες δυστυχώς πέρασαν απαρατήρητες σχεδόν από όλα τα Μέσα Ενημέρωσης της Κύπρου, που ασχολήθηκαν με τα αποκαλυφθέντα έγγραφα.

Σχεδόν στο σύνολο του το περιεχόμενο των εγγράφων είναι λίγο πολύ γνωστό. Απλώς επιβεβαιώνονται τα όσα ήδη γνωρίζαμε.

Επομένως το ενδιαφέρον δεν επικεντρώνεται σ’ αυτά τα στοιχεία.

Το νέο στοιχείο που βλέπει το φως της δημοσιότητας είναι η αναφορά ότι ο Μακάριος προβληματιζόταν ως προς τα αποτελέσματα της δράσης της ΕΟΚΑ.

Στα έγγραφα γίνεται αναφορά στην κοινή επίσκεψη εκεί του Κρίτωνα Τορναρίτη και του Ντέηβιντ Πήαρσον, Γραμματέα του Βρετανού συνταγματολόγου Ράντκλιφ με σκοπό να εξηγήσουν στον Μακάριο οποιαδήποτε σημεία των συνταγματικών προτάσεων του Βρετανού συνταγματολόγου τα οποία πιθανόν να μην ήταν σαφή σε αυτόν.

Ο Μακάριος σύμφωνα με το έγγραφο, είπε στους δύο επισκέπτες ότι η έκθεση για τις συνταγματικές αλλαγές ήταν σαφής αλλά υπέδειξε ότι ο τόπος εξορίας στις Σεϋχέλλες δεν ήταν ο πλέον κατάλληλος για να τις αξιολογήσει.

Γι’ αυτό εισηγήθηκε αλλαγή χώρου ή ακόμη και επιστροφή στη Κύπρο αίτημα το οποίο απορρίφθηκε.

Αντίθετα γνωστοποιήθηκε στον Μακάριο ότι ο Υπουργός Εσωτερικών ήταν πρόθυμος να επιτρέψει σε οποιουσδήποτε Κύπριους ή Έλληνες επιθυμούσε να δει, να επισκεφθούν τις Σεϋχέλλες και να συνομιλήσουν μαζί του.

Το έγγραφο καταλήγει με τα συμπεράσματα της επίσκεψης Τορναρίτη και Πήαρσον και όσον αφορά την αλλαγή χώρου για διαβουλεύσεις παρατηρεί ότι έφυγαν με την εντύπωση πως ο Αρχιεπίσκοπος θα ήταν πρόθυμος να προβεί σε κάποια ενέργεια για ειρήνευση σε περίπτωση αλλαγής του χώρου για διαβουλεύσεις.

Ο Αρχιεπίσκοπος θα ήταν απρόθυμος να προβεί σε οποιεσδήποτε κινήσεις ενόσω εκκρεμούσε προσφυγή της Ελλάδας στον ΟΗΕ γιατί φοβόταν , εκτιμά το έγγραφο, την αντίδραση του Ελλαδικού τύπου και την επίδραση του επί του Κυπριακού λαού.

Σύμφωνα με το έγγραφο, ο Μακάριος είχε συνάντηση με τον τότε Γενικό Εισαγγελέα Κρίτωνα Τορναρίτη όπου του αποκάλυψε ότι η κατάσταση στην Κύπρο τον στενοχωρούσε πολύ και αν του διδόταν η ευκαιρία θα χρησιμοποιούσε όλη του την επιρροή να την τερματίσει. Η μέθοδος θα έπρεπε να αφεθεί στο χέρι του. Μια απλή καταδίκη της βίας θα αποτύγχανε λόγω του πατριωτικού αισθήματος των τρομοκρατών. Θα ξεκινούσε λοιπόν με έκκληση κάτω από τους κατάλληλους όρους και αν αποτύγχανε θα συνέχιζε με άλλα μέτρα στη διάθεσή του.

Η εντύπωση που πήρε ο Τορναρίτης ήταν ότι ο Μακάριος ήθελε να τερματιστεί η βία στην Κύπρο, ανεξάρτητα από το αν έφθανε σε λύση ή όχι, αλλά ήθελε πρώτα να δει το αποτέλεσμα της ελληνικής προσφυγής στα Ηνωμένα Έθνη και δεύτερον να μετρήσει τον παλμό του λαού στην Κύπρο.

Τα πρακτικά λένε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των απεσταλμένων, ότι ο Μακάριος δεν έβλεπε με καλό μάτι την ελληνική ανάμιξη στο Κυπριακό και κάπως δεν συμφωνούσε με τον Μητροπολίτη Κερύνειας και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη.

Πίστευε ότι κανένας Ελληνοκύπριος δεν θα τολμούσε να διαπραγματευτεί εν τη απουσία του, όμως φοβόταν ότι τα πράγματα θα ξέφευγαν του ελέγχου αν συνεχιζόταν η βία... Υποσχόταν να έκανε ό,τι μπορούσε αν τερματιζόταν η εξορία.

Διαφωνίες με τους συνεξόριστους

Ο Αρχιεπίσκοπος, συνεχίζει το έγγραφο, δεν φαινόταν να τα πήγαινε καλά με τους δύο συνεξορίστους του, τον Μητροπολίτη Κυρηνείας και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη, οι οποίοι προσπαθούσαν να τον πείσουν να φτάσει στα άκρα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι.

Ο Αρχιεπίσκοπος καταλήγει το έγγραφο γνήσια επιθυμεί να κάνει μια κίνηση για ειρήνευση , όχι όμως από τις Σεϋχέλλες, αν δεν πραγματοποιείτο η προσφυγή της Ελλάδας στον ΟΗΕ.

Για τις συνταγματικές αλλαγές παρά το γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να τις συζητήσει με τον κ. Τορναρίτη απεκάλυψε ότι τις είχε μελετήσει προσεκτικά και φαινόταν να είχε εντυπωσιασθεί.

Ο κ. Τορναρίτης είχε επίσης την εντύπωση ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα συνέχιζε να αρνείται να διαβουλευθεί για τις συνταγματικές αλλαγές μέχρι που να του δινόταν η ευκαιρία να σφυγμομετρήσει προσωπικά τη δημόσια γνώμη στη Κύπρο.