Η Ελλάδα και η Κύπρος ίσως να είναι από τις ελάχιστες
χώρες στον κόσμο που διαθέτουν πληθώρα
ηρώων. Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι
σήμερα ή τουλάχιστον μέχρι πριν μερικά χρόνια.
Ίσως εμφορούμενοι από την επική ιστορία που καταγράφηκε
ήδη από την αρχαιότητα, οι ήρωες (παντός είδους) ήταν τα πρότυπα του
ελληνισμού.
Στην Κύπρο συνήθως γίνεται μνεία σε ανθρώπους που έδωσαν τη
ζωή τους ιδιαίτερα την περίοδο της δράσης της ΕΟΚΑ. Δικαίως θα λέγαμε, μέγιστος
των ηρώων θεωρείται ο Γρηγόρης Αυξεντίου και ακολουθεί ο Κυριάκος Μάτσης.
Ήταν φίλοι, γνωρίστηκαν στη Θεσσαλονίκη την περίοδο των
σπουδών τους (ο καθένας στον κλάδο του) την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στην
Ελλάδα. Αργότερα ο Αυξεντίου θα μυούσε στην ΕΟΚΑ τον Μάτση.
Ο Κυριάκος Μάτσης σκοτώθηκε από τους Άγγλους στις 19
Νοεμβρίου 1958.
Αυξεντίου και Μάτσης είχαν αρκετά κοινά.
Ήταν και οι δύο ιδεολόγοι,
δεν ήταν φανατικοί, ήταν άνθρωποι μετρημένοι, άνθρωποι της λογικής και του διαλόγου.
Θυσιάστηκαν και οι
δύο με σχεδόν παρόμοιο τρόπο. Και οι δύο στα κρησφύγετα τους φωνάζοντας το
«Μολών Λαβέ».
Προδόθηκαν και οι
δύο κάτω από περίεργες συνθήκες, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει γνωστό
ποιοι ήταν οι προδότες τους.
Στην περίπτωση του Αυξεντίου τα έριξαν όλα στον βοσκό ή
στον αγωγιάτη.
Στην περίπτωση του Μάτση ακόμα και ο ζώντας αδελφός του δηλώνει ότι γνωρίζει τον προδότη αλλά
αρνείται πεισματικά να τον κατονομάσει.
Είναι φανερό ότι «κάποιο
λάκκο έχει η φάβα» και στις δύο περιπτώσεις.
Κάτι θέλουν να κρύψουν και στις δύο περιπτώσεις.
Το φαινόμενο
Μάτσης
Ο Κυριάκος Μάτσης ίσως να είναι μία από τις περιπτώσεις
που χρειάζεται να εξεταστεί βαθύτερα.
Άνθρωπος εθνικόφρονας, πιστός στην Ελλάδα και στην Ένωση
της Κύπρου με την Μητέρα Πατρίδα, όπως έλεγαν τότε, δεν συμπεριφερόταν με τον
ίδιο τρόπο όπως άλλοι.
Από το βιογραφικό του διαβάζουμε ότι όταν πήγε για
σπουδές, και το τονίζουμε ξανά ότι ήταν την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στην
Ελλάδα, εντάχθηκε στο στρατόπεδο της Δεξιάς και ενεργοποιήθηκε άμεσα επί των
εθνικών θεμάτων και διακρίθηκε για τις ομιλίες που έκανε και την αρθρογραφία
του.
Ο Μάτσης, λοιπόν, ήταν ιδεολόγος ελληνοκεντρικός εθνικόφρονας και πολέμιος του κομμουνισμού.
Όμως, αυτός ο ιδεολογικό προσανατολισμός του δεν τον παρέσυρε στη μισανθρωπία, δεν τον
έσπρωξε στο μίσος και τη μισαλλοδοξία.
Η ιδεολογική του τοποθέτηση δεν του απαγόρευσε να έρθει σε επαφή και να συζητήσει με κύκλους του
ΕΑΜ στη Θεσσαλονίκη.
Ούτε να παρουσιαστεί στη
δίκη του Κύπριου κομμμουνιστή Γιάννη Δρουσιώτη και να τον υπερασπιστεί. Και
αυτά μέσα στη δύνη του εμφυλίου πολέμου (1948) και ενώ ο ίδιος είχε καταδικάσει
την Αριστερά για τα γεγονότα.
Το 1952 επέστρεψε στην Κύπρο και εργάστηκε ως διευθυντής
στο αγρόκτημα της Κυπριακής Αγροτικής Εταιρείας στα Κούκλια Αμμοχώστου.
Με την έναρξη της δράσης της ΕΟΚΑ μυήθηκε στην οργάνωση
από τον Γρηγόρη Αυξεντίου, σημείωσε αξιόλογη δράση και συνελήφθη από τους
βρετανούς.
ΑΚΕΛικός ο
Μάτσης!
Θυμούμαι ότι το 2003 έγινε ολόκληρη συζήτηση στην Κύπρο,
όταν από τις συχνότητες του ΑΣΤΡΑ ο Μίμης Αντρουλάκης είχε πει ότι ο Μάτσης
ήταν αριστερός και είχε σχέση με το ΑΚΕΛ. Αν θυμούμαι καλά τον είχε φέρει ως παράδειγμα
ΑΚΕΛικού που μετείχε στην ΕΟΚΑ.
Σημειώστε ότι η εκπομπή γινόταν στην Ελλάδα και
αναμεταδιδόταν από τον ΑΣΤΡΑ στο πλαίσιο συνεργασίας τους.
Τότε είχαν πέσει πάνω του όλοι να τον φάνε.
Δημοσιογράφοι, σχολιογράφοι, αρθρογράφοι εξεστράτευσαν
εναντίον του Ανδρουλάκη κατηγορώντας τον ότι διαστρεβλώνει την ιστορία και ότι αμαυρώνει
τη μνήμη του ήρωα!
Και ασφαλώς έφταιξε και ο ΑΣΤΡΑ και το ΑΚΕΛ γι’ αυτή την
αναφορά.
Η αλήθεια όμως ήταν ότι ο Ανδρουλάκης μετέφερε στον αέρα
ένα απόσπασμα από άρθρο του καθηγητή του Πάντειου Πανεπιστημίου ΚωνσταντίνουΓιαλλουρίδη. Είχε δημοσιευθεί στο «Βήμα» στις 2 Ιουνίου 2002.
Ιδού τι είχε γράψει ο Γιαλλουρίδης:
«Ο αγώνας δεν ήταν
αντικομμουνιστικός αλλά απελευθερωτικός και αντιαποικιακός-ενωτικός. Ολοι οι
Ελληνες που εκτελέστηκαν από την ΕΟΚΑ ήταν διασταυρωμένα συνεργάτες των Αγγλων,
κουκουλοφόροι και καταδότες. Όσα μέλη
και στελέχη ή οπαδοί του ΑΚΕΛ θέλησαν να γίνουν μέλη του αγώνα εντάχθηκαν και
λάμπρυναν με τη συμμετοχή τους ένα κίνημα ελευθερίας και δικαιοσύνης. Τέτοια
ήταν και η περίπτωση του ήρωα τομεάρχη της ΕΟΚΑ Κυριάκου Μάτση αλλά φυσικά και
του Βάσου Λυσσαρίδη».
Έγραψε αυτό το άρθρο ως συμβολή στη συζήτηση που γινόταν
τότε για το ρόλο της Αριστεράς στον αγώνα της ΕΟΚΑ και τις εκτελέσεις των
Αριστερών.
Και ασφαλώς ο κ. Γιαλλουρίδης έγραψε τη μεγαλύτερη
ιστορική ανακρίβεια του αιώνα.
(Είναι γι’ αυτό που υποστηρίζω ότι δεν πρέπει να
θεωρείται θέσφατο κάτι που λέει ο όποιος ακαδημαϊκός, αλλά να τίθεται κι αυτό
υπό κρίση).
Και βεβαίως κανένας δεν είχε μπει στον κόπο (πλην εμού
του φανατικού και δογματικού) να το επισημάνει ότι ήταν αναφορά του Κ.
Γιαλλουρίδη.
Η συνάντηση με
τον Τζον Χάρντινγκ
Είναι γνωστό ότι ο κυβερνήτης Χάρντινγκ ζήτησε και
συναντήθηκε μαζί του.
Υπάρχει μια μαρτυρία για το συμβάν από τους Δώρο Άλαστο,
Ανδρέα Καραγιώργη και Δρ Όμηρο Χαπίπη που συνάντησαν τον Χάρντινγκ στην Αγγλία
το 1970 και την έχει καταγράψει ο Κλείτος Ιωάννίδης στο δίτομο βιβλίο του για
τον Μάτση.
Σύμφωνα με τον Α. Καραγιώργη, ο Χάρντινγκ θυμόταν την
συνάντηση και του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ο Μάτσης.
Μεταφέρουμε αποσπάσματα από την αφήγηση του πρώην
κυβερνήτη:
«Του είπα ότι η
Κύπρος άξιζε καλύτερη τύχη, ότι πρέπει να βρεθούν άνθρωποι που σκέπτονται και
την αγαπούν για να δώσουν μια λύση. Του είπα ότι πρέπει να συνεργαστεί μαζί μας
για το καλό της Κύπρου κλπ, και με τρόπο τον άφησα να καταλάβει ότι ο κακός δαίμονας
της Κύπρου ήταν για μένα ο Διγενής και μερικοί γύρω από αυτόν που δημιούργησαν
όλην αυτήν την κατάσταση.
Και στη συνέχεια
τού ζήτησα συνεργασία. Του υποσχέθηκα, μάλιστα, ότι αν ήταν διατεθειμένος να
μας βοηθήσει να εντοπίσουμε αυτούς τους ανθρώπους, δεν θα τους σκοτώναμε, αλλά
θα τους αναγκάζαμε να παραδοθούν και να εκδιωχθούν από την Κύπρο. Και τέλος ότι
αυτός δεν θα έμενε χωρίς την ανάλογη αμοιβή. Εκεί στο τραπέζι όπου
βρισκόμασταν, ο ένας από τη μια πλευρά κι άλλος από την άλλη, δίπλα βρισκόταν ένα
μικρότερο τραπεζάκι, στο οποίο είχαν βάλει έναν καφέ. Είχαμε κι ένα βαλιτσάκι,
στο οποίο είχαμε ένα σεβαστό ποσό χρημάτων.
»Ο Μάτσης σηκώθηκε
απότομα σαν να ήταν ελατήριο, στάθηκε και μου είπε κάτι στα ελληνικά, που δεν
κατάλαβα». Ο Δώρος Άλαστος τον ρώτησε: "Ου
περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής;". Ο Χάρτινγκ
λέει: «Μπορεί, αλλά στη συνέχεια μου είπε στα Αγγλικά ότι δεν πολεμούμε για
χρήματα, για δόξα ή για θέσεις, αλλά για την αρετή. Στη συνέχεια θόλωσε το μάτι
του Κυριάκου, θύμωσε, με βήμα σταθερό "firm and steady" προχώρησε
προς τα κρατητήρια ακολουθούμενος από δύο αξιωματικούς. Ο ένας μάλιστα πήγε
μέχρι την πόρτα και γύρισε ρωτώντας με τι θα γίνει και το μόνο που τους είπα
ήταν να μην τον ενοχλήσετε πλέον. Διέκοψε τον διάλογο, γύρισε την πλάτη του
προς εμένα και, χωρίς να χαιρετήσει, έφυγε…»".
Το όραμα του
για την Κύπρο
Το μεγαλείο της ψυχής και του πατριωτισμού του Κ. Μάτση
δεν σταματά εδώ.
Ενώ ήταν δοσμένος ψυχή τε και σώματι στην υπόθεση της
Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ αγωνιζόταν και ένοπλα για την εκπλήρωση
αυτού του πόθου.
Κι όμως πάνω απ’ όλα ο Μάτσης έθετε το καλό της χώρας
του. Δεν τον απασχολούσε ποιοι θα διαφέντευαν το νησί του.
Γι’ αυτό και έγραφε:
«Να γιατί δεν νοιάζομαι αν τη γη αυτή τη
ζουν Τούρκοι, Έλληνες, Εβραίοι… Εκείνο που έχει αξία είναι να τη ζουν αυτοί που
την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους και να περπατούν πάνω της ελεύθεροι,
διαφεντευτώ της, κυρίαρχοί της».
Αυτό ας το έχουν υπόψη τους όσοι τον επικαλούνται για να
προβάλουν τις δικές τους απόψεις στο Κυπριακό.
Αυτό να το έχουν υπόψη τους όσοι θέλουν να παρουσιάζονται
ως πιο πατριώτες από τους άλλους, επικαλούμενοι μεταξύ άλλων και τον Κυριάκο
Μάτση.
Και αυτό να το έχουν υπόψη τους όσοι θεωρούν ότι εκείνοι
που έλαβαν μέρος στην ΕΟΚΑ ήταν όλοι τους ίδιοι.
Δύο λαμπρά παραδείγματα που αποδεικνύουν το αντίθετο
είναι ο Γρηγόρης Αυξεντίου και ο Κυριάκος Μάτσης.
Και το κυριότερο, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος έβαψαν τα
χέρια τους με αδελφικό αίμα…